W przypadku młodych matek ciąża jest zwykle wynikiem wpadki. Trudno sobie bowiem wyobrazić, żeby niepełnoletnia dziewczyna, której głowę zaprząta nauka, mogła świadomie zaplanować macierzyństwo. Niestety, najczęściej ciąża w bardzo młodym wieku odbija się szerokim echem na zdrowiu ciężarnej. Oczywiście są to problemy psychiczne i emocjonalne, ale nie tylko. Ciąża u nastolatek niesie za sobą ryzyko wystąpienia wielu poważnych powikłań. Jest sporym zagrożeniem nie tylko dla matki, ale także dla jej dziecka.
Zagrożenia dla młodej matki i dziecka
Każdego roku blisko 20 tysięcy nastolatek zostaje matkami, zwykle tego nie planując i nie będąc przygotowanymi do takiego obowiązku. Kiedy dowiadują się, że będą miały dziecko, rzadko towarzyszy temu radość. Zazwyczaj pojawia się natomiast przerażenie, wstyd oraz strach o przyszłość. Nic dziwnego, że w przypadku kobiety przed 20. rokiem życia mówimy o ciąży wysokiego ryzyka. Problemy mogą występować już od samego początku. Strach przed reakcją rodziną i otoczenia powoduje, że nastolatka bardzo często zgłasza się do ginekologa już w zaawansowanej ciąży. Nie zdaje sobie tym samym sprawy, jak bardzo naraża siebie oraz swoje dziecko na komplikacje. Może dojść do takich problemów, jak np. zatrucie ciążowe, niedokrwistość lub zakażenie dróg moczowych.
Płód młodej matki bardzo często nie rozwija się prawidłowo. Dziecko narażone jest przede wszystkim na przyjście na świat z niską masą urodzeniową, zwłaszcza gdy dojdzie do porodu przedwczesnego. Inne niebezpieczeństwa to m.in.:
• hipotrofia płodu – czyli opóźnienia rozwoju wewnątrzmacicznego dziecka,
• wady w układzie nerwowym malucha – spowodowane są niedoborem kwasu foliowego,
• niewłaściwe ułożenie malucha w macicy, przedwczesne oddzielenie się łożyska,
• nastolatki poniżej 15. roku życia trzykrotnie częściej narażają swoje dzieci na ryzyko zgonu w okresie okołoporodowym. W tym przypadku mamy do czynienia z zespołem nagłej śmierci noworodka.
Jednak warto zaznaczyć, że każda nastolatka jest inna, posiada odmienną sytuację ekonomiczno-społeczną. Pomimo ryzyka związanego z wczesnym macierzyństwem, wiele dziewczyn jest w stanie przejść całą ciążę bez żadnych komplikacji i urodzić w pełni zdrowe dziecko. Wszystko zależy tutaj od ich trybu życia, właściwej opieki medycznej oraz odpowiedniego wsparcia ze strony najbliższych.
Niebezpieczeństwo infekcji
Nastolatki spodziewające się dziecka muszą się liczyć z większym prawdopodobieństwem wystąpienia u nich, uciążliwych infekcji dróg moczowych, chociażby drożdżycy wywołanej przez grzyby Candida albicans – drobnoustroje, które należą do naturalnej flory bakteryjnej. Niewielka ich ilość jest stale obecna w organizmie, ale zwykle nie ma to żadnych konsekwencji dla zdrowia. Nadmierny rozwój grzybów następuje dopiero wtedy, gdy organizmowi zaczyna brakować odporności, co często zdarza się u kobiet w ciąży i połogu. Tego typu schorzenia mogą objawiać się pieczeniem przy oddawaniu moczu, obrzękami, upławami, bólem w dole brzucha, a nawet nudnościami, wymiotami i gorączką powyżej 38 stopni. Natomiast symptomem bakteryjnego zapalenia pochwy jest obfita, szaro-biała wydzielina, czasem o konsystencji budyniu i nieprzyjemnym zapachu.
Dodatkowo ponad 40% ciężarnych nastolatek cierpi również na niedokrwistość, która objawia się m.in. ciągłym osłabieniem i skłonnością do szybkiego męczenia się, zaburzeniami koncentracji, bladością skóry, kołataniem serca, nadmiernym wypadaniem włosów czy łamliwością paznokci.
Równie groźnym czynnikiem występującym u młodych mam jest nadciśnienie, które nieleczone może poważnie zagrozić zdrowiu, a nawet życiu nie tyle, ile samego dziecka, ale i matki. Nagłe skoki ciśnienia mogą doprowadzić do drgawek poprzedzonych bólami głowy, dusznościami, wymiotami, problemami z widzeniem lub nadwrażliwością na światło. Ciąża u nastolatki może nasilać także przebieg innych chorób ogólnoustrojowych, np. cukrzycy, toksoplazmozy czy schorzeń nerek.
Organizacja pomocy dla młodych matek
Jak wiadomo, obowiązkiem szkolnym objęte są wszystkie osoby do ukończenia 18 roku życia, a więc nastolatka, która zaszła w ciążę, także ma obowiązek ukończenia edukacji. Jednak warto wiedzieć, że szkoła ma obowiązek udzielić uczennicy w ciąży urlopu, a także innej pomocy, niezbędnej do ukończenia przez nią edukacji. Jeśli to możliwe, szkoła powinna również zorganizować wszystko tak, by ukończenie nauki odbyło się bez opóźnień w zaliczaniu przedmiotów. W przypadku gdy ciąża, poród lub połóg są przeszkodą w terminowym zaliczeniu ważnych egzaminów, szkoła zobowiązana jest do wyznaczenia dodatkowego terminu, w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy. Jeśli jednak nastolatka, będąc w ciąży, czuje się dobrze, powinna normalnie uczęszczać do szkoły i zaliczać przedmioty w odpowiednich terminach.
Wiele szkół ma wypracowane własne procedury postępowania w przypadku ciężarnej uczennicy. Kiedy np. rodzina nastoletniej matki jest w złej sytuacji materialnej, nie zawsze udaje się uzyskać pomoc finansową przy współpracy z miejscowym ośrodkiem pomocy społecznej. Ciężarne nastolatki zawsze objęte są także opieką pedagoga szkolnego i w razie potrzeby również Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. Zdarzają się także sytuacje, że szkoła aranżuje dodatkową pomoc w postaci zbiórki dla dziecka, a nawet organizuje dyżury opieki nad niemowlęciem, żeby uczennica mogła np. zdać ważny egzamin. Takie sytuacje co prawda zdarzają się rzadko, ponieważ są jedynie dobrą wolą pracowników szkoły i uczniów. Warto mieć jednak taką świadomość i poszerzać takową pomoc.
