W ostatnim wpisie krótko scharakteryzowałem obraz kliniczny zaburzeń osobowości z wiązki A – cechujących się dziwacznością i ekscentrycznością zachowań. W tej części skupimy się na grupie zaburzeń osobowości w których najbardziej charakterystyczna jest dramatyczność i niekonsekwencja zachowań. Do tzw. wiązki B należą:
- Antyspołeczne zaburzenie osobowości – osoby z tym rodzajem zaburzenia mają przede wszystkim tendencję do nieprzestrzegania norm społecznych i prawnych, co często kończy się dla nich aresztowaniem. Ponadto mataczą, kłamią, podają się za kogoś innego niż są i przekładają interes własny ponad prawa innych ludzi. W sferze emocjonalnej wyróżnia je impulsywność, drażliwość i agresywność, które niejednokrotnie prowadzą do bójek lub napaści. Osoby antyspołeczne są chorobliwie nieodpowiedzialne i lekkomyślne oraz zdają się być niezdolne do odczuwania empatii czy poczucia winy.
- Zaburzenie osobowości z pogranicza (borderline) – główną cechą osób z zaburzeniem osobowości borderline jest silnie zaburzona regulacja emocjonalna. Osoby z tym rozpoznaniem usilnie próbują uniknąć wyobrażonego lub prawdziwego opuszczenia przez bliską osobę. Ich relacje interpersonalne są intensywne i niestabilne a ich postrzeganie siebie oraz innych osób oscyluje od skrajnej idealizacji do dewaluacji. Są impulsywne i autodestrukcyjne, zwłaszcza w obszarach takich jak: gospodarowanie pieniędzmi, seks czy używanie substancji psychoaktywnych. Często podejmują próby samobójcze bądź okaleczają się. Ich nastrój gwałtownie się zmienia oscylując od stanów przypominających depresję do stanów hipomaniakalnych a w przeżyciu wewnętrznym dominuje przejmujące poczucie pustki.
- Histrioniczne zaburzenie osobowości – osoby z tym typem zaburzenia osobowości cechuje teatralność i przesadność zachowań oraz usilne dążenie do skupienia na sobie uwagi innych ludzi. Jednostki histrioniczne w kontaktach z innymi zachowują się często prowokacyjnie i uwodzicielsko, często w sposób niestosowny społecznie. Ich emocjonalność jest zmienna i powierzchowna, sprawia wrażenie teatralnie wyolbrzymionej i nienaturalnej. Są silnie zaabsorbowane swoim wyglądem zewnętrznym, który jest ich głównym narzędziem przyciągania uwagi. Mówią w sposób bardzo impresyjny a życie w ich opisach przypomina film pełen niespodziewanych zwrotów akcji. Ponadto mają skłonność do skracania dystansu interpersonalnego oraz są bardzo podatne na sugestię, przez co łatwo ulegają innym osobom czy okolicznościom.
- Narcystyczne zaburzenie osobowości – osoby narcystyczne mają utrwalone przekonanie o byciu kimś wyjątkowym, w związku z czym domagają się od otoczenia adoracji oraz specjalnych przywilejów. Ich uwaga często odpływa w stronę fantazjowania o ogromnych sukcesach, władzy, sile i doskonałości. W kontaktach interpersonalnych odznaczają się przede wszystkim instrumentalnym traktowaniem innych ludzi, których bez skrupułów wykorzystują do osiągnięcia swoich celów. W sferze emocjonalnej wyróżnia je brak empatii: są niezdolne do zidentyfikowania potrzeb i wczucia się w emocje innych ludzi. Ich zachowanie jest wyniosłe, aroganckie. Wobec innych są zawistni lub są przekonani o tym, że inni zazdroszczą im ich sukcesów.
Bibliografia do całości:
- Casadio, P., Olivoni, D., Ferrari, B., Pintori, C., Speranza, E., Bosi, M., Belli, V., Baruzzi, L., Pantieri, P., Ragazzini, G., Rivola, F., Atti, A. R. (2014). Personality Disorders in Addiction Outpaatients: Prevalence and Effects od Psychosocial Functioning. Substance Abuse: Reseatch and Treatment, 8, s. 17-24
- Cierpiałkowska, L. (2007). Psychopatologia. Poznań: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR
- Cierpiałkowska, L., Soroko, E. (2014). Zaburzenia osobowości. Problemy diagnozy klinicznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM
- Czabała, Cz., Kaczmarczyk, I. (2018). Stojąc w „obrotowych drzwiach”. Terapia Uzależnienia i Współuzależnienia, 6, s. 4-6
