Amerykańskim odpowiednikiem używanej głownie w Europie klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych jest DSM (Podręcznik Diagnostyczny i Statystyczny Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego). Do połowy maja 2013 roku obowiązywała 4 edycja tego podręcznika (DSM-IV). Uzależnienie od alkoholu było w nim definiowane niemal identycznie jak w ICD-10 (kryteria opisane w 1 częsci artykułu). Odpowiednikiem picia szkodliwego była z kolei kategoria „nadużywanie alkoholu”, która skupiała się bardziej na społecznych i interpersonalnych konsekwencjach picia niż zdrowotnych. W maju 2013 roku w USA zaczęła obowiązywać piąta edycja DSM. W związku z postulowanym przez badaczy podobieństwiem w przyczynach uzależnienia i nadużywania alkoholu oraz wynikami analiz statystycznych wskazującymi na wzajemne związki pomiędzy kryteriami diagnostycznymi tych dwóch jednostek postanowiono zrezygnować z podziału i wprowadzono nową kategorię diagnostyczną – zaburzenie związane z używaniem alkoholu. Aby je rozpoznać należy stwierdzić występowanie co najmniej dwóch z poniższych objawów w ciągu ostatniego roku:
- Spożywanie alkoholu w większych ilościach lub przez dłuższy czas niż zamierzano.
- Uporczywe pragnienie picia alkoholu albo nieudane próby jego kontrolowania.
- Poświęcanie znacznej ilości czasu na aktywności związane ze zdobywaniem alkoholu, piciem lub niwelowaniem skutków picia.
- Głód alkoholu lub silne pragnienie lub potrzeba picia.
- Nawracające spożywanie powodujące zaniedbywanie obowiązków w pracy, szkole czy domu.
- Spożywanie alkoholu pomimo ciągłych lub nawracajacych problemów społecznych i interpersonalnych spowodowanych lub pogłębianych przez picie.
- Ograniczenie lub porzucenie ważnych aktywności społecznych, zawodowych lub rekreacyjnych z powodu alkoholu.
- Powtarzające się spożywanie alkoholu w sytuacjach ryzykownych (np.: prowadzenie auta).
- Spożywanie alkoholu pomimo ciągłych bądź nawracających problemów fizycznych lub psychicznych prawdopodobnie spowodowanych przez działanie alkoholu.
- Ujawnienie się tolerancji na alkohol związanej z potrzebą spożycia istotnie większej ilości alkoholu celem osiągnięcia pożądanego efektu.
- Występowanie charakterystycznych objawów abstynencyjnych spowodowanych przerwaniem picia lub zredukowaniem dawki alkoholu lub picie alkoholu/przyjmowanie substancji o podobnym działaniu w celu złagodzenia lub uniknięcia objawów odstawiennych.
Co ważne, w DSM-V wprowadzono dodatkowo możliwość oceny ciężkości zaburzenia związanego z używaniem alkoholu. Diagnoza 2 lub 3 objawów wskazuje na stopień łagodny zaburzenia, 4-5 umiarkowany a powyżej 6 stadium ciężkie. Zrobiono zatem krok w stronę bardziej wymiarowego rozumienia problemu. Takie podejście bardziej odpowiada rzeczywistości. Pozwala na włączenie do oddziaływań terapeutycznych większej grupy osób (częściowo rozwiązuje problem tzw. diagnostycznych sierot), wyróżnienie bardziej homogenicznych (ten sam stopień ciężkości zaburzenia) grup Pacjentów i dobranie bardziej zindywidualizowanego, a tym samym skutecznego, leczenia.
Jeszcze w 2018 roku ma ukazać się ICD-11. Mówi się o tym, że wprowadzone w nim zmiany mają iść w kierunku zatarcia różnic pomiędzy klasyfikacją WHO a amerykańską. Wszystko wskazuje więc na to, że czeka nas w Polsce duża zmiana co do formalnych aspektów diagnozy problemowego picia alkoholu. Sytuacja ta będzie wymagała pewnej zmiany w myśleniu o uzależnieniu (podejście mniej zero-jedynkowe). Niesie jednak ze sobą dużą szansę na wzrost skuteczności pomocy oferowanej osobom cierpiącym z powodu picia alkoholu.
Bibliografia do całości (3 wpisy):
- Cierpiałkowska, L. (2013). Psychopatologia. Warszawa: Scholar
- Cierpiałkowska, L., Ziarko, M. (2010). Psychologia uzależnień – alkoholizm. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i profesjonalne.
- Jakubczyk, A. (2017). Uzależnienie, picie szkodliwe i ryzykowne – podstawowe definicje w świetle najważniejszych systemów klasyfikacyjnych. W: M. Wojnar (red.), Medyczne aspekty uzależnienia od alkoholu (s.9-20). Waszawa: Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych
-
Samochowiec, A., Chęć, M., Kołodziej, Ł., Samochowiec, J. (2015). Zaburzenia używania alkoholu: Czy nowe kryteria diagnostyczne implikują zmianę strategii terapeutycznych? Alcoholism and Drug Addiction, 28(1), s. 55-63
