Traumatyczne doświadczenia często, choć nie zostawiają nam żadnych blizn fizycznych, zostawiają niewidzialne blizny w naszej głowie, z którymi znacznie trudniej jest się uporać. Tych blizn nie dostrzegą inni, dlatego często znajomi nie mają nawet świadomości o ich istnieniu. Jednak dla osoby ze zespołem stresu pourazowego (PTSD) są one symbolem urazów psychicznych, które wpływają, a nawet warunkują jej zachowania w każdej dziedzinie życia.
PTSD – co to właściwie jest?
PTSD pochodzi od angielskiej nazwy zaburzenia „Post-traumatic stress disorder”. Skrót ten używany jest do określenia zaburzenia psychicznego będącego skutkiem traumatycznych doświadczeń czy wydarzeń.
Zespół stresu pourazowego pojawia się u niektórych osób, które doświadczyły bądź były świadkiem traumatycznych wydarzeń, takich jak: gwałt, ciężkie pobicie, porwanie, wojna czy inna sytuacja, w której ich zdrowie czy życie mogło być narażone na niebezpieczeństwo.
Czasem na PTSD cierpią także osoby, które nie doświadczyły traumatycznego wydarzenia w kontekście konwencjonalnych przykładów. Zespół stresu pourazowego może objawić się także np. po utracie ukochanej osoby.
Jakie daje objawy zespół stresu pourazowego?
Zespół stresu pourazowego nie pojawia się od razu po wydarzeniu. Pierwsze symptomy możemy zwykle zauważyć po miesiącu bądź kilku miesiącach, lecz nie brakuje także przypadków, w których pierwsze objawy pojawiają się dopiero nawet po kilku latach!
Symptomy PTSD
Objawów stresu pourazowego jest naprawdę wiele, dlatego często są ciężkie do zidentyfikowania, szczególnie jeśli występują dopiero po latach od traumatycznego doświadczenia.
Symptomy stresu pourazowego możemy podzielić na 3 główne grupy:
- Zespół symptomów związanych z odtwarzaniem traumatycznego wydarzenia – Bardzo często osoby cierpiące na PTSD mają uciążliwe myśli związane z tragicznym zdarzeniem. Wiele pacjentów z zaburzeniem zespołu stresu pourazowego odczuwa tzw. przebłyski, które uniemożliwiają im normalnie funkcjonowanie, gdyż na nowo przypominają o wydarzeniu. W nocy odpoczynek mogą im utrudniać koszmary senne, w których sytuacja powtarza się „na nowo”. Często takie retrospekcje są odczuwane, jako bardzo realne, dlatego osoby cały czas przeżywają traumę „na nowo”.
- Zespół symptomów PTSD związanych z unikaniem miejsc oraz ludzi, które są związane z traumą – osoby z PTSD są zazwyczaj wycofane, gdyż boją się napotkać coś, co wywoła tragiczne i bolesne wspomnienia. Wiele z nich zamyka się w sobie i izoluje nawet od najbliższych osób.
- Zespół symptomów związanych ze zmianą zachowania – osoba ze zespołem stresu pourazowego może doświadczać nadmiernej pobudliwości i nadwrażliwości. Może mieć problem ze zrozumieniem świata oraz postrzeganiem go, jako wyłącznie niebezpiecznego miejsca. Osoba z PTSD nie czuje się bezpiecznie, nawet gdy jej bezpieczeństwo jest pewne.
Czynniki ryzyka PTSD – kto jest narażony?
Choć zespół stresu pourazowego może dotknąć każdą osobę, są pewne czynniki ryzyka, które mogą przyczynić się do powstania tego zaburzenia psychicznego. Wśród nich możemy wymienić:
- Długotrwały stres na bardzo wysokim poziomie.
- Doświadczenia traumatyczne w dzieciństwie, np. przemoc fizyczna rodziców.
- Prowadzenie ogólnie stresującego życia, np. stresująca praca lub partner.
- Problemy z używkami.
- Inne zaburzenia natury psychicznej, np. zaburzenia lękowe lub depresja.
- Brak wsparcia bliskich i rodziny.
Dlaczego niektórzy cierpią na PTSD, a inni nie?
Samo wydarzenie traumatyczne nie warunkuje PTSD. Są osoby bardzo odporne psychicznie, które nawet po wielu traumatycznych wydarzeniach, nie cierpią na zespół stresu pourazowego.
PTSD warunkują m.in. wyżej wspomniane czynniki ryzyka, lecz także nasza płeć czy obciążenia genetyczne. Według badań kobiety ze względu na wyższą wrażliwość emocjonalną są bardziej podatne na zaburzenie zespołu stresu pourazowego.
Wiele zależy od tego, jak wyglądało nasze dotychczasowe życie, ale także, czy i jakie wsparcie dostaliśmy od najbliższych po traumatycznym wydarzeniu. Wiele osób cierpi na PTSD, gdyż nie dostały odpowiedniego wsparcia od najbliższych w momencie, gdy najbardziej tego potrzebowali.
Zespół stresu pourazowego – czy da się zapobiec?
Zła wiadomość – zespołu stresu pourazowego może doświadczyć każdy. Co więcej, według amerykańskiego centrum badawczego PTSD (National Centre for PTSD) aż 7-8% dorosłych co najmniej raz w życiu doświadczyło mniejszych bądź większych symptomów utożsamianych z zespołem stresu pourazowego.[1]
Jak leczyć PTSD?
Najlepszym wyjściem jest udanie się po pomoc do specjalisty.
W Polsce wciąż wiele osób bardzo broni się przed pójściem do psychologa bądź psychiatry. Istnieje fałszywe przekonanie, że na takie spotkania chodzą wyłącznie osoby z bardzo dużymi zaburzeniami. Nie jest to oczywiście prawdą.
Psychiatra zajmujący się traumami latami studiował i dokształcał się, by pomóc Ci właśnie w takich sytuacjach. Pójście do takiego specjalisty powinno być zupełnie tak samo naturalne, jak zawołanie mechanika do naprawy auta. Oboje są fachowcami w swoim zawodzie. Prawdopodobnie nie porwałbyś/porwałabyś się na naprawianie samodzielnie auta, dlatego, jeśli podejrzewasz u siebie PTSD, umów się do zawodowca, który pomoże Ci rozprawić się z traumą w Twojej głowie.
[1] https://www.ptsd.va.gov/understand/common/common_adults.asp
Odwiedź stronę Ośrodka Terapii Uzależnień NEFO na Facebooku.
