Sekty są obecnie jednym z najgroźniejszych zjawisk społecznych, występujących na świecie. Ich ofiarami padają zazwyczaj ludzie młodzi, wrażliwi i zagubieni w otaczającym ich środowisku. Na przełomie XX i XXI wieku, w Polsce nastąpił rozwój działalności sekt i nowych ruchów religijnych. Szacuje się, że na świecie funkcjonuje ponad 100 milionów wyznawców różnych sekt, a w Polsce jest ich około 300 grup.
Czym jest sekta?
Już samo pochodzenie słowa „sekta” budzi wiele kontrowersji. W pierwszym znaczeniu termin te wywodzi się od słowa „sequor”, czyli iść, podążać za kimś i oznacza ludzi podążających za swoim przywódcą. Drugie znaczenie to „secare”, czyli odcinać, oddzielać. Oznacza to, że sektę definiuje się jako grupę religijną, która oderwała się od pierwotnej religii, nurtu. Według definicji szerszej jest nią odizolowana od środowiska zewnętrznego grupa społeczna, posiadająca własną, odmienną od powszechnej hierarchię wartości, na której czele stoi wyidealizowany przywódca, wymagający lojalności od podwładnych. Grupa stanowi dla nich najważniejszy, a czasami nawet jedyny rodzaj więzi społecznych.
Sektą może być zarówno organizacja religijna, która oddzieliła się od większej grupy wyznaniowej, jak i grupa społeczna, a nawet zawodowa czy hobbystyczna. Grupy religijne o charakterze sekt współcześnie określa się bardzo często jako nowe ruchy religijne, grupy parareligijne lub grupy kultowe. Charakteryzują się one:
– obecnością lidera, przywódcy czy guru, który posiada władzę totalną nad osobami należącymi do grupy. Decyduje praktycznie o wszystkim, a jego działanie nie podlega dyskusji. Przywódca uważany jest za nieomylnego i nikt nie ma prawa podważać jego zdania,
– izolacyjnym charakterem wspólnoty, rezygnacją z utrzymywania kontaktów z osobami spoza niej; dotyczy to zarówno przyjaciół i znajomych, jak i rodziny,
– niekwestionowaniem działań sekty, struktur ani filozofii. Nie istnieje otwarta dyskusja, a wszelkie pytania, czy wątpliwości, traktowane są jako ataki,
– brakiem kontroli nad finansami organizacji; członkowie nie mają pojęcia, na co przeznaczane są pieniądze, nie mają nawet prawa tego dociekać. Ponadto ich obowiązkiem jest wspieranie organizacji finansowo,
– zatrzymaniem wszelkiej indywidualności, sprowadzeniem jednostki do wspólnoty, myśleniem w kategoriach my (czyli wspólnota), a nie ja (jako indywidualny człowiek),
– manipulacją przy pomocy poczucia winy, stwarzaniem nieistniejących przewinień w celu wzbudzenia poczucia winy,
– wzbudzaniem lęków, stwarzaniem sytuacji, w której członek sekty myśli, że bez niej sobie nie poradzi i nie przetrwa,
– totalny wpływem wspólnoty na każdy aspekt życia człowieka. Przejawy buntu traktowane są jako manipulacje, mające na celu ośmieszenie i zniszczenie grupy.
Dlaczego ludzie trafiają do sekt?
Większości ludzi wydaje się, że są odporni na działanie sekt i psychomanipulacji, i w ten sposób przestają być ostrożni. Zapominają tym samym, że manipulacja w gruncie rzeczy polega na tym, że osobie manipulowanej wydaje się, iż to ona podejmuje wszystkie decyzje. Przez takie podejście nie jest ona świadoma tego, że została poddana psychomanipulacji. Niestety coraz mniej społeczeństwa, nie zdaje sobie sprawy, jak łatwo można poddać kontroli całe ich zachowanie. W ten sposób zupełnie tego nieświadomie, można znaleźć się pod wpływem osób trzecich. A im bardziej zabrniemy w sieć manipulacji i uzależnienia od organizacji, tym trudniej będzie nam się z niej uwolnić.
Niebezpieczeństwo, jakie niosą sekty
Sekty mają totalitarny charakter. Ich najważniejszym celem jest zdobycie człowieka w całości, czyli zawłaszczenie jego psycho-fizyczną sferą. Sekty uderzają w podstawowe prawa i wolność. Przyczyniają się do zniszczenia osobowości, indywidualności przez przyswajanie grupowej mentalności, wykluczenie samodzielnego myślenia, przyjmowanie wyłącznie narzuconych form zachowania i poglądów. Ponadto wykorzystują czas i energię, doprowadzając do fizycznego i psychicznego wyczerpania. Pozbawiają intymności, prywatności przez zerwanie lub ograniczanie relacji międzyludzkich czy więzi rodzinnych. Zdarza się również, że sekty zarządzają finansami osób werbowanych, stosując presję prowadzącą do oddania grupie znacznych kwot pieniężnych. Dodatkowo stosują metody łamania woli jak np. niepełnowartościowe odżywianie, niedostateczna ilość snu, zastraszanie, wzbudzanie poczucia winy.
Do konsekwencji przynależności do sekty może należeć również utrata tożsamości, charakteryzująca się niemożliwością istnienia poza grupą oraz odrzuceniem dawnego stylu życia, czego efektem jest nadanie nowego imienia. Do tego należy dodać zmiany osobowości, przejawiające się postawą odrzucenia i nienawiści wszystkiego, co zewnętrzne. Bardzo często występuje również dezorientacja, polegająca na utracie zdolności funkcjonowania w ogólnoludzkiej społeczności. Pojawiają się problemy z podejmowaniem prostych decyzji, zmiana widzenia świata, naiwność wobec życia. Do konsekwencji zalicza się także paranoję, czyli manię prześladowczą. Polega ona na tym, że wszelka krytyka z zewnątrz zostaje odebrana jako atak na wartości grupy. Jednak najgorszym z możliwych ze strony sekt jest wpajanie osobom werbowanym bolesnego kompleksu winy przez obarczanie odpowiedzialnością za dawny sposób życia, używanie lęku, wpajanie fobii przed odejściem, zewnętrznym otoczeniem, zemstą grupy, dezaprobatą, utratą zbawienia.
Gdzie szukać pomocy?
Chcąc pomóc osobie, która znalazła się pod wpływem sekty, trzeba działać rozważnie i spokojnie. Przede wszystkim nie należy wywierać na osobie zmanipulowanej presji emocjonalnej. Żadne kłótnie nie będą w stanie zmienić jej podejścia do tematu. Jedynie spokojna rozmowa, może być fundamentem skutecznej pomocy. Trzeba zbudować lub odbudować zaufanie, zapewniać, że nigdy nie opuścimy i zawsze, niezależnie od przekonań, będziemy czuwać przy osobie zmanipulowanej. W żadnym wypadku nie wolno krytykować samej sekty, ponieważ wywoła to odwrotny skutek, niż ten, który chcemy osiągnąć. Bardzo przydatne jest zebranie dokładnych informacji na temat sekty, jej członków, liderów oraz działalności organizacji. Jednak należy pamiętać, aby nie wspominać o tym poszkodowanej osobie. Można poszukać kontaktu z osobami, które odeszły od danej sekty. Mogą one pomóc w wyciągnięciu bliskiej nam osoby spod wpływu organizacji. Dodatkowo warto zgłosić się po pomoc do organizacji lub ośrodka, który zajmuje się pomaganiem osobom zwerbowanym do sekty i ich rodzinom. Takie instytucje udzielą dokładnych informacji na temat sekt i postępowania w przypadku psychomanipulacji.
